osmanlı imparatorluğu

osmanlı devleti, doğu roma imparatorluğunun güçsüzleşmesiyle birlikte ortaya çıkan jeopolitik otorite boşluğunu dolduran imparatorluktur. imparatorluktur, çünkü kendi içersinde bir den fazla milleti, devleti ya da jeopolitik hakim noktaları birleştirmiştir. imparatorluk ve emperyalizm türdeş değildir. emperyalizmde amaç güçlü bir merkezin iktisadi ihtiyaçlarının giderilmesidir. burada emperyal devletin merkezi kendisine tabii bölgelerdeki halkları asla sisteme dahil etmez. elitlerinin, zekilerinin kendisinde eğitim almasını teşvik eder. ama asla kendi devlet yönetimine dahil etmez, aksine kendi ülkelerine gönderip orada kendi kültürünü yaymasını, bir çeşit melez aydın olmalarını beklerler. en fazla düşük dereceli devlet memurlukları ile düşük rütbeli askeri görevlere getirilebilirler. ama asla üst derecelere, rütbelere ulaşamazlar. hatta varsa parlamentolarda da yer alamazlar. son olarak emperyalizm, imparatorlukla özdeş ise, fransa, hollanda, belçika, portekiz de birer imparatorluktu o zaman.

imparatorluklarda da emeğin, siyasi otoritenin vb. toplandığı merkezler olur. ancak herkesin (bağlı her devletin) imkanlar ölçüsünde bundan yararlanmasına çalışılınır. yani, imparatorluk birden fazla jeopolitik, kültürel ya da ekonomik merkezi ortak bir amaç doğrultusunda karşılıklı dayanışma veya paylaşım amacıyla bir araya getiren siyasi oluşumdur. bu karşılıklı çıkar birliği imparatorluğu ayakta tutar. bundan dolayı da imparatorluklar bünyesinde ki milletlerin belli alanlarda uzmanlaşması söz konusudur. yönetici erke ise katılım açıktır. osmanlı’da da, perslerde de bu böyleydi, hatta roma’da bile . bu üç imparatorluk da da vezir veya buna denk derecelere ulaşmak için sadece yetenek ve sadakat aranırdı. en azından sömürge bakanlığı gibi bir kurum mevcut olmazdı. çünkü imparatorluklar oldukça karmaşık bir yapıda olduğu için onun işleriyle uğraşacak uzman bir kadro gerekliydi. bu kadro o imparatorluğun tüm yapısını bilmeli, ona nüksetmeliydi. bunun içinde bütün kimlikleri bünyesinde barındırmalıydı, memurlarını çok iyi bir eğitimden geçirmeliydi.

osmanlı imparatorluğunu ya da bir başkasını takım tutar gibi eleştirmemek gerekir. çünkü siz taraf tutabilirsiniz ama tarih tutmaz. tarih affetmez de. bundan dolayı hiçbir ideolojiye onu kurban vermeden yani iyi ya da kötü gibi sıfatlarla incelememeliyiz.