kinizm

sofist gorgias’ın ve daha sonra da sokrates’in öğrencisi olan antisthenes’in öğretisidir. antisthenes, kynosarges gymnasion´da okulunu kurmuştur. kinik okulun, kyon kelimesinden türediği söylenmektedir; kyon ise köpek ya da köpeksi anlamındadır.

anthisthenes mutluluğa ancak erdemle ulaşılacağını, ve bu erdemin de dünyevi hazları yadsımakla mümkün olabileceğini (mülkiyet, aile, din v.b. değer ve yargıları redderek) savunmuştur. kinizme ün kazandıran, dolayısıyla kinizmin yayılmasını sağlayan diogenes’tir. diogenes bu öğretiyi eyleme dönüştürmüştür ve gerçek erdeme ancak bu şekilde ulaşılacağını savunmuştur. rivayete göre diagones yaşamını bir fıçının içinde devam ettirmeye vardırarak, toplumsal gereksinmelerden kendisini tamamen yalıtmaya yönelmiştir. bu doğasal yaşayışın temelleri, insani değerlerin doğaya aykırı olduğunu öne süren stoacılık tarafından beslenmiştir.

kiniklerin temel felsefi konumları, zamanın uygarlık değerlerine yönelik aldırmaz tavırları ve eleştirel yaklaşımları tarafından şekillenir. onların temel etik ilkesi erdemdir ve bundan anladıkları da, insanın özgürlüğü ve kendi iç bağımsızlığı ile yaşamını sürdürmesidir. insan, her tür gereksenmeye olan bağımlılığından kurtulmalıdır. dolayısıyla böyle bir erdem anlayışı, bilgi ile temellendirilir; yani, insan ancak bilgilenme aracılığıyla kendisini kuşatmış olan gereksemelerden sıyrılabilir. onlar açısından bilgi ve ahlaki ilkeler bu nedenle salt soyut bir bilme meselesi değil, somut yaşamda yaşanması gereken şeylerdir. kinik filozoflar, bütün bu yaklaşımlarına uygun bir kişilik örneği olarak sokrates’e işaret ederler. kinizme göre, insan kendi kendisine dayanmalıdır, ki erdemli, yani kendine yetebilen bir kişi olabilsin. insanın doğaya karşı geliştirdiği toplumsallık, büyük ölçüde gereksiz ve yozlaştırıcı nitelikler arz eder; kinikler buna karşı doğal ve sade yaşamı öne çıkarırlar.

Bu felsefenin temelinin sokrates tarafından atıldığı iddia edilir;

Sokrates bir gün bir pazar yerine gelir. Pazarın ortasında durur, kollarını iki yana açar ve bağırır:

-işime yaramayan ne de çok şey var burada!